NNgày 30/4/1975, tiếng súng ngừng vang, đất nước hòa bình, mở ra một chương sử mới đầy kiêu hãnh trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nhưng đâu đó giữa dòng ký ức bất tận của chiến tranh, chính những nhân chứng sống - những người con của quê hương Quận 12 từng trải qua khói lửa chiến trường, đã góp phần gìn giữ độc lập cho Tổ quốc. Từng khoảnh khắc hào hùng được tái hiện, mỗi câu chuyện được kể lại qua những sáng tác thấm đẫm tình yêu đất nước, trong đó có nhân vật chính cũng là tác giả nhà thơ, nhạc sĩ Trần Tất Đính ngụ tại phường Tân Thới Nhất, Quận 12, hiện đang là Chủ nhiệm CLB thơ ca thuộc Trung tâm Văn hóa Thành phố.
Nhà thơ, nhạc sĩ Trần Tất Đính cùng với các tác phẩm của mình
Tiếp đón chúng tôi tại nhà riêng, với sự chân thật của một người lính Cụ Hồ và lãng mạn của một nhạc sĩ, nhà thơ, Chú Trần Tất Đính vui vẻ nói về cuộc đời mình: Năm 1966 tham gia vào quân đội khi chỉ mới mười tám đôi mươi, độ tuổi mà người ta thường mơ về những tương lai tươi sáng, nhưng chú Đính đã chọn con đường đầy gian khổ, hy sinh vì đất nước. Trải qua 6 tháng huấn luyện quân trường tại Ninh Bình, chú bắt đầu cuộc hành trình đầy hiểm nguy, hành quân bộ vào miền Nam đến chiến trường miền Đông Nam Bộ. Chính tại đây, nơi chiến trường khốc liệt chú đã trải qua nhiều trận oanh tạc của địch là mảnh ký ức không thể nào quên. Những trận càn của Mỹ như vết dao khắc sâu trong trí nhớ, chú kể lại những lần bị máy bay Mỹ phát hiện và tấn công, khi phải nằm sấp giữa đường để tránh bom đạn. Trong những giây phút tưởng chừng như không thể vượt qua, lòng dũng cảm và ý chí kiên cường đã giúp chú tiếp tục chiến đấu, dù biết rằng mất mát đồng đội là nỗi đau không lời nào diễn tả được.
Hơn 10 năm khoác trên vai màu áo lính, chú Trần Tất Đính đều góp mặt trong các trận đánh lớn như: Chiến dịch Tây Bắc Sài Gòn, Chiến dịch Nguyễn Huệ, đặc biệt thời khắc mà chú luôn ghi nhớ đó là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, kéo dài từ ngày 30/3 đến 30/4/1975. Những ngày tháng cận kề giải phóng là khoảng thời gian đầy cảm xúc đối với chú. Khi ấy, chú được điều sang đội ĐT21, nơi thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận thương binh và bệnh binh. Những chiến thắng liên tiếp tại các chiến địa mang niềm vui lớn lao, đến nỗi quân ta gần như không cần thêm lương thực hay thực phẩm bởi tinh thần chiến thắng đã trở thành nguồn sống, tiếp thêm sức mạnh cho tất cả. Chú Đính chia sẻ niềm phấn khởi khi ngày nào bản đồ cũng được tô đỏ, ghi dấu cho những tỉnh thành được bộ đội ta giải phóng, nhất là vào ngày 30/4 lịch sử.
Dù đã trải qua nhiều thăng trầm, nhưng những năm tháng gian khổ trên chiến trường không làm phai nhạt tinh thần lạc quan và lòng yêu nước mãnh liệt của chú Trần Tất Đính. Sau chiến tranh, chú Đính vẫn tiếp tục cống hiến tài năng của mình cho quê hương, biến những ký ức khốc liệt thành những tác phẩm âm nhạc đầy cảm xúc. Từng là Chủ nhiệm CLB thơ Quê Hương thuộc Trung tâm Văn hóa - Thể thao Quận 12. Bằng trái tim của một người lính, chú đã sáng tác hàng trăm bài hát ca ngợi quê hương, đất nước và lòng dũng cảm của quân và dân ta. Trò chuyện cùng “Người ghi lại cảm xúc qua thơ ca”, chúng tôi như có dịp xem lại những thước phim chân thật qua từng bài thơ của chú. Khi đọc lên những vần thơ ấy, giọng chú đôi lúc nghẹn ngào, như thể những ký ức của đồng đội và chiến trường xưa vẫn đang hiện hữu. Một trong những bài thơ mà chú tâm đắc nhất, phải kể đến là tác phẩm “Người lính trở về” viết trong những ngày hòa bình được lập lại. Trong từng câu chữ, chú đã khéo léo lồng ghép sự hy sinh, lòng kiên cường của người lính và niềm vui khôn tả của dân tộc khi đất nước được giải phóng.
“Chưa khi nào ta tự hào đến thế,
Xuân đã đến rồi Tổ quốc của tôi ơi!”
Dù đã 77 tuổi, chú vẫn nhớ như in hình ảnh những đồng đội cầm lá cờ giải phóng tiến vào thành phố được khắc họa rõ nét trong bài thơ “Tổ quốc của tôi ơi!”, đối với chú, khoảnh khắc ấy là minh chứng cho tinh thần bất khuất của người lính Bộ đội Cụ Hồ, niềm tự hào khi thấy đất nước thống nhất.
Có thể nói, những tác phẩm của chú không chỉ là lời kể về quá khứ, mà còn là lời nhắn nhủ đầy ý nghĩa gửi tới thế hệ sau, rằng tự do không tự nhiên mà có, hòa bình là kết quả của những hy sinh thầm lặng. Nhìn lại những năm tháng chiến đấu đầy gian khổ, chú Trần Tất Đính cảm nhận sâu sắc giá trị của tự do và hòa bình, trước sự phát triển không ngừng của quê hương, niềm tin của chú vào Đảng và Tổ quốc lại càng được củng cố. Chú hy vọng thế hệ trẻ sẽ luôn trân trọng giá trị của hòa bình, đoàn kết và học hỏi từ những câu chuyện lịch sử để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
Tiếp nối câu chuyện của người nghệ sĩ tài hoa, chúng tôi lại được lắng nghe những mảnh ký ức khác qua lời kể của chú Lê Mạnh Hưởng, một đặc công đã trực tiếp trải qua những ngày tháng đầy hào hùng ấy. Với đôi mắt vẫn sáng lấp lánh và giọng nói đầy nội lực, người thương binh ấy như một cuốn sách sống, cầm trên tay tập hồ sơ với rất nhiều giấy chứng nhận, giấy bổ nhiệm… đã tự hào kể về những trận chiến của mình.
Nhiều huân Huy chương và thành tích được Chú Lê Mạnh Hưởng ôn lại kỷ niệm
Bằng tinh thần nhiệt huyết và khát khao đóng góp cho quê hương, vinh dự đứng vào hàng ngũ Đảng năm 19 tuổi, chú Hưởng chính thức nhập ngũ vào năm 1971, trải qua một năm huấn luyện nghiêm ngặt, chú đã nhanh chóng nắm bắt và thành thạo các kỹ thuật, chiến thuật cần thiết. Chính sự xuất sắc ấy đã đưa chú lên vị trí tiểu đội trưởng, nơi chú đảm nhiệm trọng trách đào tạo lại cho các tân binh. Đến năm 1973, chú chuyển qua làm Trinh sát và tiến vào trú đóng trong chiến trường miền Nam. Ngày 06/12/1974 tiếp tục vai trò chỉ huy trưởng tiểu đội trong chiến dịch Núi Bà Đen, một cuộc tấn công mang tính chiến lược vào đầu não thông tin của địch để chuẩn bị cho Chiến dịch Hồ Chí Minh. Với sự mưu trí và bản lĩnh, chú đã dẫn tiểu đội đã luồn sâu vào căn cứ, chui qua hàng rào phòng thủ để tạo bất ngờ cho đối phương. “Lối đánh đặc biệt của đặc công bọn chú là như thế! Đánh từ trong đánh ra tức là Đánh nở hoa trong lòng địch”, chú vui vẻ kể. Chiến thuật đầy táo bạo năm ấy không chỉ mang lại chiến thắng vang dội, mà còn trở thành một phần ký ức sống mãi trong những trang nhật ký của đồng đội chú. Để đối đầu với hỏa lực dày đặc của địch, từ pháo binh, máy bay C-130 thả dù, đến trực thăng bao vây quanh núi, các chú đã phải huy động mọi nguồn lực để giữ vững trận địa. Và cũng trong trận chiến này, chú Lê Mạnh Hưởng đã bị đạn găm vào cánh tay phải, một vết thương không chỉ để lại dấu ấn trên cơ thể mà còn là minh chứng cho sự hy sinh và lòng quả cảm. Với thương tật 41%, chú trở thành thương binh hạng 3, cùng bị phơi nhiễm chất độc da cam nhưng điều đó không làm giảm đi tinh thần chiến đấu và ý chí kiên cường của chú.
Dẫu chiến tranh đã lùi xa, qua bao năm tháng, những người lính năm xưa vẫn không quên các anh hùng đã ngã xuống nơi Núi Bà Đen. Các chú vẫn thường xuyên quay trở lại, thắp nén nhang tri ân các đồng đội đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng trên đỉnh núi này. Cùng với toàn thể đồng bào cả nước, ngày 30/4 năm ấy, cảm xúc của chú Lê Mạnh Hưởng tràn ngập niềm vui sướng và tự hào. Là một người lính trẻ xa quê hương, những ngày tháng chiến đấu gian khổ đã được đền đáp bằng chiến thắng lịch sử. Chú nhớ lại những âm thanh không thể quên từ loa phát thanh, những câu hát của bài "Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng" vang lên rộn ràng, suốt ngày suốt đêm, tại nơi đóng quân ở Phú Nhuận. Đặc biệt, lần đầu tiên chú nhận được tiêu chuẩn về phép, một niềm vui khó tả khi có cơ hội gần hơn với gia đình và người thân sau bao nhiêu năm xa cách. Chú kể lại rằng không chỉ anh em đồng đội chia sẻ niềm vui, mà niềm phấn khởi hiện rõ trên từng gương mặt của người dân.
Chú Lê Mạnh Hưởng đã tái hiện lại từng chi tiết một cách tường tận và sống động như là sự minh chứng cho tinh thần đặc công luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, cống hiến không ngừng nghỉ và là ngọn lửa truyền cảm hứng cho những ai lắng nghe. Qua từng câu chuyện, chúng ta không chỉ cảm nhận được sự dũng cảm của người lính, mà còn thấy được sự kiên cường, trí tuệ và lòng yêu nước cháy bỏng, một phẩm chất đặc trưng làm nên huyền thoại của thế hệ anh hùng thời chiến. Chính tinh thần ấy, chính những nhân chứng sống như chú Trần Tất Đính và chú Lê Mạnh Hưởng đã biến những trang sử vẻ vang trở thành tài sản tinh thần quý giá, góp phần truyền lửa cho những người trẻ, để sự hy sinh của bao thế hệ đi trước mãi là bài học quý giá trong hành trình phát triển của dân tộc.
Trinh Tâm