Theo dự thảo nghị quyết, đến năm 2030 thành phố sẽ có khoảng 3.600 xe buýt, trong đó 1.000 xe mới chắc chắn dùng điện, còn lại là xe chạy dầu diesel và khí hóa lỏng CNG sẽ được chuyển đổi theo 5 giai đoạn.
Đồng tình với chủ trương, bà Ung Thị Xuân Hương – Phó Chủ nhiệm Hội Luật gia TPHCM cho rằng: việc chuyển đổi phương tiện sang năng lượng xanh là cần thiết, song lộ trình 2030 lại quá ngắn so với quy định của Chính phủ, dễ gây khó khăn cho doanh nghiệp:“Vấn đề chuyển đổi các phương tiện giao thông sang xe điện là rất cần thiết. Tuy nhiên, trong dự thảo nghị quyết thì lộ trình lại ngắn hơn nhiều so với Chính phủ. Chưa tới 5 năm mà chúng ta phải chuyển đổi 100% phương tiện công cộng sang năng lượng xanh thì biên độ quá ngắn. Theo tôi, chúng ta nên kéo dài thêm thời gian để bảo đảm tính khả thi và hỗ trợ doanh nghiệp yên tâm thực hiện.”
Ở góc nhìn pháp lý, Luật sư Nguyễn Văn Hậu – Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM đánh giá: đề án xe buýt điện là chủ trương đúng, phù hợp cam kết quốc tế, nhưng cần đồng bộ về chính sách và hạ tầng, đặc biệt là xử lý, tái chế pin:“Đề án sử dụng xe buýt điện là một chủ trương đúng. Nhưng để thực thi, thành phố cần có nhà máy thu hồi, tái chế pin, bởi nếu không xử lý thì nguy cơ ô nhiễm môi trường, cháy nổ là rất cao. Khi bán xe, các nhà sản xuất phải có trách nhiệm bảo hành, thu hồi pin. Ngoài ra, phải có lộ trình cụ thể, chính sách hỗ trợ vốn vay cho doanh nghiệp nhỏ và cả quy hoạch bãi đỗ xe điện, xe đạp, xe cá nhân để khuyến khích người dân tham gia phương tiện xanh.”
Từ phía doanh nghiệp, ông Đặng Văn Vĩnh – Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần kinh doanh Khí miền Nam nhấn mạnh: “Tôi đánh giá rất cao về cái đề án này thể hiện sự quyết liệt của TPHCM để thực hiện cái mục tiêu vào năm 2050 thì tuy nhiên, đến năm 2030 mà chuyển toàn bộ xe buýt sang xe chạy điện thì cái số lượng 580 cái xe CNG, trong đó có hơn 400 xe vẫn còn niên hạn sử dụng và đặc biệt này còn gần 100 cái xe nữa đang mới tinh thì tôi cũng đã đề nghị cho phép các xe buýt chạy CNG là kéo dài đến hết niên hạn sử dụng. Hiện nay chúng tôi chỉ có ba cái trạm nằm CNG thôi cho nên hỗ trợ chúng tôi trong các thủ tục để chúng tôi tiếp tục đầu tư để tránh tắc đường. Ngoài ra thì tôi góp ý thêm là sử dụng xe buýt chạy hidro”.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Yến – Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường Bàn Cờ thì đề xuất cần thêm chính sách hỗ trợ cụ thể cho đơn vị vận tải:“Đổi từ xe buýt xăng dầu sang xe buýt điện thì Nhà nước nên có các cái chính sách hỗ trợ nhất định, hỗ trợ cho các các thủ tục đăng ký xe một cách nhanh gọn và tốt nhất là miễn phí. Thực hiện các chương trình mua xe xăng đổi sang xe điện với mức giá chấp nhận được hoặc có thể thành lập các cái sàn giao dịch để các đơn vị có thể bán xe máy, xăng và có thể mua với giá phù hợp cho thị trường, tránh cái việc là phải bán tống, bán tháo các tài sản có giá trị của mình. Ngoài ra thì cần có chính sách tín dụng ưu đãi cho vay vốn ưu đãi đối với các công ty có hợp tác xã đầu tư sẽ giúp để hạ tầng phục vụ xe buýt điện cần phải có lộ trình và cần phải có lộ trình và xem xét lại tính khấu của các phương tiện để xác định cái đơn giá khấu hao phương tiện và đảm bảo cái thời gian thu hồi đủ vốn đầu tư phân tiện và sau đó sẽ dần thay thế xe buýt xăng sang xe buýt điện”.
Về phía cơ quan chuyên môn, ông Bùi Hòa An – Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM cho biết: hiện cả nước có khoảng 10 loại xe điện với chuẩn sạc khác nhau, thành phố đang phối hợp trình Chính phủ ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật chung để đồng bộ hạ tầng. Đồng thời, đề án cũng tính toán xây dựng khu công nghệ với nhà máy xử lý pin, bảo đảm tính bền vững và an toàn môi trường. Song song đó, hạ tầng trạm sạc, cơ chế thu hồi, tái chế pin, thu mua xe cũ, phát triển metro và mở rộng mạng lưới xe buýt nhỏ sẽ được triển khai. Việc trợ giá của Nhà nước cho người dân và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng. Ông thẳng thắn nhìn nhận mạng lưới xe buýt hiện nay chưa đáp ứng tốt nhu cầu đi lại, tỷ lệ người dân đi xe buýt còn thấp (chỉ khoảng 10%), chủ yếu là học sinh, sinh viên và người cao tuổi. Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2025 nâng lên 15% và đến 2030 đạt khoảng 20%. Phó Giám đốc Sở Xây dựng cũng cho biết thêm:“Đến năm 2050, Chính phủ chúng ta hứa với thế giới là bằng không rồi net zero thì cái đó là mục tiêu chung của Chính phủ để góp phần cùng với Trung ương thực hiện cái chính sách này và đây là cái mà duy trì cái đời sống thân thiện, xanh sạch, cái môi trường sống tốt cho người dân thành phố cũng như cả nước thì cái đề án này nó giải quyết về vấn đề môi trường đô thị, nó vừa giải quyết vấn đề giao thông để giảm phát thải thì phải giảm các phương tiện sử dụng xăng và nhiên liệu hóa thạch và khuyến khích chuyển đổi sang xe điện, xe sử dụng các loại phương tiện xanh như là CNG như là hydro và các loại năng lượng sẽ được phát triển trong tương lai”.
Hiện TPHCM có hơn 1,4 triệu ô tô, 11,3 triệu xe máy, trong đó giao thông đường bộ là nguồn phát thải chính. Mục tiêu đến năm 2030, vận tải công cộng đáp ứng 15% nhu cầu đi lại của 14 triệu dân và được “xanh hóa” hoàn toàn sẽ góp phần quan trọng giảm ô nhiễm, nâng cao chất lượng sống và phát triển kinh tế bền vững. Quyết tâm đã có, song để khả thi, TPHCM cần đồng bộ từ chính sách, hạ tầng đến sự đồng thuận xã hội. Đây chính là thời điểm để thành phố biến mục tiêu “xanh hóa” phương tiện công cộng thành hiện thực./.
Phương Dung - VOH
