Lịch sử ra đời ngày Quốc tế Thiếu nhi: Ngày Quốc tế Thiếu nhi bắt nguồn từ một sự kiện lịch sử đáng buồn, song rất khó quên của nhân loại. Sự kiện xảy ra những năm 1942-1944; rạng sáng ngày 01-6-1942, phát xít Đức bao vây làng Li-đi-xơ (Tiệp Khắc), bắt đi 173 người đàn ông, 196 người phụ nữ và trẻ em. Tại đây, chúng đã tàn sát 66 người và đưa 104 trẻ em đưa vào trại tập trung, hơn 88 em đã chết trong phòng hơi độc, 9 em khác bị đưa đi làm tay sai cho bọn phát xít. Hai năm sau, ngày 10-06-1944, chúng lại bao vây thị trấn Ô-ra-đua (Pháp), dồn hơn 400 người vào một nhà thờ, trong đó có hơn 100 trẻ em, rồi phóng hoả đốt cháy toàn bộ nhà thờ. Đó là những tội ác không thể tha thứ của phát xít khiến toàn nhân loại căm phẫn.
Để tưởng nhớ đến hàng trăm trẻ em vô tội đã bị Đức Quốc xã sát hại tàn nhẫn, năm 1949 Liên đoàn Phụ nữ dân chủ Quốc tế quyết định lấy ngày 01-6 hàng năm làm Ngày quốc tế bảo vệ thiếu nhi, nhằm để chính phủ các nước phải nhận trách nhiệm về đời sống Thiếu nhi, đòi giảm ngân sách quân sự để tăng ngân sách giáo dục, bảo vệ và chăm sóc thiếu niên, nhi đồng. Kể từ năm 1950, ngày 01-6 hàng năm lấy là ngày của thiếu nhi.
Ngày Quốc tế thiếu nhi ở Việt Nam: Sinh thời, Bác thường xuyên dành tình thương yêu, sự quan tâm và chăm sóc đặc biệt cho sự nghiệp trồng người sau khi ngày nước nhà độc lập tháng 9-1945. Bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của Nhà nước, gia đình và xã hội. Ngay sau khi giành được độc lập, ngày 01-6 và Tết Trung thu (15-8 âm lịch) hàng năm thật sự trở thành ngày hội vui chung của thiếu nhi cả nước. Ngày Quốc tế thiếu nhi đầu tiên ở Việt Nam 01-6-1950, trong khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta đang bước vào thời kỳ cam go ác liệt nhất, nhưng Bác vẫn luôn nghĩ tới thiếu nhi cả nước và gửi thư chúc mừng các cháu thiếu niên, nhi đồng. Từ đó, hàng năm cứ đến ngày 01-6 là ngày Quốc tế thiếu nhi, thiếu nhi cả nước lại hân hoan được đón thư chúc mừng của Bác Hồ.
Với Bác, trước lúc Người ra đi trong Di chúc, Bác hai lần nhắc đến thiếu nhi, đoạn mở đầu, Bác viết: “Tôi có ý định đến ngày đó, tôi sẽ đi khắp hai miền Nam Bắc, để chúc mừng đồng bào, cán bộ và chiến sĩ anh hùng; thăm hỏi các cụ phụ lão, các cháu thanh niên và nhi đồng yêu quý của chúng ta!...”. Đoạn kết thúc, Người viết: “Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thiếu niên và nhi đồng…”
Hiện tại, chính sách pháp luật của Nhà nước Việt Nam về quyền trẻ em ngày càng được hoàn thiện thật sự. Luật Trẻ em do Quốc hội thông qua, quy định 25 điều về quyền trẻ em, thuộc 4 nhóm: quyền sống còn, quyền được bảo vệ, quyền được phát triển, quyền được tham gia. Quyền trẻ em là tất cả những gì trẻ em cần có để được sống, lớn lên lành mạnh, an toàn. Không những về mặt pháp lý, mà trên cả sự thật những hoạt động chăm lo cho lứa tuổi thiếu nhi được Bác Hồ cũng như Chính quyền từ Trung ương và các địa phương tạo sự chăm lo cho thiếu nhi; nhất là tạo ra môi trường học tập và rèn luyện ở mức tốt nhất, để các cháu học tập, rèn luyện và lớn lên.Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách, văn bản pháp luật trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến bảo vệ quyền lợi trẻ em. Từ các bản Hiến pháp, các Bộ luật; Luật đến các văn bản dưới luật đã tạo thành một hệ thống pháp luật bảo vệ trẻ em phù hợp với các công ước quốc tế và truyền thống văn hoá của dân tộc Việt Nam.
Các cháu hãy xứng đáng - cháu Bác Hồ Chí Minh
Sinh thời, vào các ngày kỷ niệm cho tuổi trẻ, Bác Hồ thường mời các cháu vào khu nhà nghỉ của Bác tại Phủ Chủ tịch thăm, chơi vui. Đối với Bác, mỗi lần các cháu đến thăm căn nhà sàn giản dị của Bác, các cháu thiếu nhi là khách mời thực sự đến thăm vui cùng Bác, các cháu thường rất thích thú được ngắm bể cá nằm sát nhà sàn và bao giờ Bác cũng giành những mẩu bánh mì ăn dư ra, để các cháu cùng với Bác giành cho cá ăn. Câu chuyện này, sau đó nhiều cháu ở Hà Nội, lớn lên cứ nhớ mãi, thường mỗi cuối tháng các cháu được vào chơi vui cùng với đàn cá do Người nuôi trong ao cá tại Phủ Chủ tịch. Để các cháu vui ngày Quốc tế thiếu nhi, năm 1961, tại Phủ Chủ tịch Bác cho mời 2.000 cháu lần lượt đến vui chơi với Bác. Những thời điểm này, Bác dành phòng khách sang trọng nhất tại Phủ Chủ tịch để làm nơi các cháu triển lãm đưa tranh ảnh của mình, để báo với Người. Bác cho trang trí vườn hoa và mắc âm thanh tốt nhất để cho các cháu ca hát, văn nghệ tại đây. Khi các cháu đến Phủ Chủ tịch rất thích, được ca hát nhảy múa rồi nằm lăn ra bãi cỏ xanh mát rượi trước sân nhà sàn. Điều mà Bác luôn mong các cháu thiếu nhi, là các cháu hãy tự vẽ bức tranh của chính mình, hay tự hát những bài các cháu thích chú nhất. Đó là những mong muốn của Người khi gặp các cháu học sinh thủ đô đến thăm, nhân mỗi lần Người cho mời các cháu.
Tại những lần gặp gỡ như thế, Người rất xúc động, khi nhiều em đồng ca bài: “Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu nhi Việt Nam”, mà nhạc sĩ Phong Nhã đã nói thay lời các em - Bài hát cứ lặp lại 4 lần “Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu nhi Việt Nam”...như muốn nhắc nhớ mãi về tình cảm Người dành cho thiếu nhi và tình yêu thiếu nhi dành cho Người:
...“Bác chúng em dáng cao cao người thanh thanh / Bác chúng em mắt như sao râu hơi dài
Bác chúng em nước da nâu vì sương gió / Bác chúng em thề cương quyết trả thù nhà
Hồ Chí Minh kính yêu chúng em kính yêu Bác Hồ Chí Minh trọn một đời
Hồ Chí Minh kính yêu Bác đã bao phen bôn ba nước ngoài vì giống nòi...”
Tình cảm của Người dành cho thiếu nhi thật là vô bờ bến. Tình yêu thương đó được Người thể hiện bằng tất cả tấm lòng của người ông, người bác, người cha và với tầm nhìn của một vị lãnh tụ thiên tài chăm lo cho thế hệ tương lai của nước nhà. Trong hoàn cảnh nào và ở đâu, Người cũng luôn nghĩ về các cháu, hướng các cháu vào những hoạt động vui chơi bổ ích và nề nếp, kỷ luật. Dù bận trăm công nghìn việc, nhưng Người vẫn luôn dành thời gian đi thăm các trường học, lớp mẫu giáo..., động viên, khuyên nhủ, cùng vui chơi với các cháu.
Bác Hồ, trong cả cuộc đời mình đã hy sinh cả cuộc đời cho đất nước, cho nhân dân, Người rất quan tâm và luôn giành những tình yêu thương nhất cho thiếu niên, nhi đồng. Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên sau Cách mạng Tháng Tám 1945, Người đã bày tỏ lòng mình mong muốn: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được sánh vai các cường quốc năm châu hay không? Chính là nhờ một phần lớn ở công lao học tập của các cháu”. Và từ đó, ngày khai trường năm học đầu tiên 1945 về sau, Bác đều có thư khen ngợi hàng năm các tấm gương thiếu nhi trên khắp 2 miền Nam - Bắc.
Trong bức thư gửi dịp Trung thu 1961 cho các cháu, Bác viết đầy tình thương bao la, như một người bác, người ông hiền từ luôn quan tâm các cháu:
“Ai yêu các nhi đồng/ Bằng Bác Hồ Chí Minh
Tính các cháu ngoan ngoãn/Mặt các cháu xinh xinh
Mong các cháu cố gắng/Thi đua học và hành
Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/Tùy theo sức của mình
Để tham gia kháng chiến/ Để gìn giữ hòa bình
Các cháu hãy xứng đáng/ Cháu Bác Hồ Chí Minh!”
Bác Hồ đã đi xa nhưng những lời căn dặn, tình cảm của Người mãi khắc sâu trong tâm trí thiếu nhi nói riêng và mỗi người dân Việt Nam. Điều này càng thấm đẫm tư tưởng của Người “Chăm sóc và giáo dục tốt các cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân”. Người luôn luôn mong mỏi:“Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. Vang vọng mãi lời Bác dạy: "Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng người” đã và sẽ là sự kết tinh cao cả nhất về tư tưởng Hồ Chí Minh đối với nghiệp trồng người./.