Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định sự tăng cường vai trò nồng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận tổ quốc tích cực tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước; thực hiện có hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Theo Điều 2 Hiến pháp, Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ, tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân. Điều 9 Hiến pháp năm 2013 đã hiến định Mặt trận tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, giám sát, phản biện, xã hội tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước. Điều 4 Hiến pháp khẳng định Đảng Cộng sản Việt Nam chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình. Các tổ chức của Đảng, Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.
Ngày 20/8/2021, Ban thường vụ Thành ủy TP. Hồ Chí Minh ban hành Đề án giám sát số 06-ĐA/TU về “Nâng cao vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân giám sát tổ chức đảng, đảng viên và hoạt động của chính quyền các cấp Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 – 2030” và Chỉ thị số 13-CT/TU về lãnh đạo thực hiện Đề án giám sát số 06-ĐA/TU. Đó là cơ sở chính trị pháp lý nền tảng và nhiều Đảng văn khác đã là cơ sở để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố thực hiện chức năng giám sát tổ chức Đảng, Đảng viên và hoạt động của chính quyền các cấp TP. Hồ Chí Minh. Nhiệm vụ chính trị này của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam càng sâu sắc hơn khi tháng 5/2021, cử tri cả nước đã bầu đại biểu Quốc Hội và Hội đồng nhân dân các cấp. Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện thật tốt nhiệm vụ chính trị này với đặc điểm không có bầu đại biểu Hội đồng nhân dân quận và phường. Vì đó là mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh theo Nghị quyết số 131/2020/QH14 ngày 16/11/2020 của Quốc Hội.
Theo Chỉ thị số 13-CT/TU của Ban thường vụ Thành ủy về lãnh đạo thực hiện Đề án giám sát số 06-ĐA/TU hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố thời gian qua đạt được kết quả khá quan trọng, nhưng so với yêu cầu và mục tiêu, hiệu quả giám sát chưa cao vì chưa mạnh dạn góp ý những hạn chế, yếu kém của cấp ủy, chính quyền các cấp; vẫn còn hiện tượng nể nang, ngại va chạm; nhiều đề xuất kiến nghị sau giám sát chưa được các cấp chính quyền quan tâm xem xét, giải quyết vì phản hồi một các thỏa đáng…
Do tình hình và yêu cầu của Đề án giám sát số 06-ĐA/TU đồng thời thực hiện chỉ thị số 13-CT/TU, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố cần có sự quan tâm và thực hiện đúng mực từ xây dựng kế hoạch toàn diện để triển khai thực hiện cụ thể; về nâng cao nhận thức, trách nhiệm, thống nhất hành động trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc các cấp về vai trò tham gia xây dựng Đảng, chính quyền; giám sát tổ chức Đảng, Đảng viên và hoạt động của chính quyền các cấp tại Thành phố Hồ Chí Minh. Thật sự quan tâm xây dựng nâng cao, duy trì và phát triển năng lực của tổ chức Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp; chất lượng, trình độ, tinh thần trách nhiệm của cán bộ Mặt trận các cấp để đáp ứng yêu cầu công tác của Đề án giám sát số 06-ĐA/TU.
Việc đầu tư công sức để xây dựng mô hình giám sát, bộ tiêu chí đánh giá là hết sức cần thiết để phát huy sức mạnh của sự liên thông trong hệ thống Mặt trận theo chiều ngang và chiều dọc; nhân rộng các mô hình giám sát tạo ra hiệu quả theo cấp số nhân và mang đến hiệu quả của ứng dụng khoa học xã hội. Vì TP Hồ Chí Minh không tổ chức HĐND cấp quận, cấp phường, vì thế phát huy quyền làm chủ của Nhân dân phải thông qua Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố, Đại biểu Quốc Hội, Đại Biểu Hội đồng nhân dân, tổ Đại biểu, các Ban của Hội đồng nhân dân Thành phố, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhất là cần sâu sát, nắm bắt các yêu cầu thực tiễn, bức xúc, thiết thực của Nhân dân tại từng địa phương, tổ chức hội nghị nhân dân, hội nghị cộng đồng về giám sát, về phản biện xã hội.
Để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tại Thành phố thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ giám sát tổ chức Đảng, Đảng viên và hoạt động của chính quyền các cấp tại Thành phố Hồ Chí Minh, sự lãnh đạo của Thành ủy và các cấp Ủy Đảng đối với Đề án giám sát số 06-ĐA/TU theo Chỉ thị số 13-CT/TU ngày 20/8/2021 là hết sức quan trọng và cần thiết để Mặt trận Tổ quốc các cấp tại Thành phố khắc phục được những tồn tại, những yếu kém trong công tác này như Chỉ thị của Thành ủy đã nêu rõ. Đồng thời, kiến nghị Thành ủy ban hành Đảng văn quy định trách nhiệm sau giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các thành viên … có nêu rõ khen thưởng và chế tài đối tượng được giám sát.
Thực hiện tốt Đề án giám sát số 06-ĐA/TU và Chỉ thị số 13-CT/TU ngày 20/8/2021 của Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh là một bước phát triển dân chủ, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, tất cả quyền lực thuộc về Nhân dân và là thực hiện nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân; công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện và thật sự thể hiện cụ thể, sinh động Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của mình; các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát phản biện xã hội; tham gia xây dựng Nhà nước theo như quy định của các Điều 1, 2, 3, 4 và 9 Hiến pháp 2013.
Luật sư Trương Thị Hòa
Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Dân chủ - Pháp luật/UBMTTQVNTP.HCM
